Του Νίκου Δημητρακόπουλου*
Οι χρόνιες παθογένειες της ελληνικής δημόσιας διοίκησης είναι γνωστές και διαπιστωμένες. Το πρόβλημα είναι ότι οι πολιτικές δυνάμεις του δικομματισμού, που ευθύνονται για τη δημιουργία και αναπαραγωγή αυτού του πελατειακού, αναποτελεσματικού και γραφειοκρατικού κράτους, έρχονται κάθε φορά να εξαγγείλουν και να εφαρμόσουν πολιτικές δήθεν «εκσυγχρονισμού» και «αναμόρφωσης» του κράτους, οι οποίες βασίζονται σε σκληρές νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις συνεχούς περιορισμού και συρρίκνωσης του Δημοσίου και σε βάρος των εργαζόμενων και της κοινωνίας.
Εκμεταλλευόμενες τις παθογένειες της διοίκησης, εντείνουν την προπαγάνδα – με τη συνδρομή των κυρίαρχων ΜΜΕ – εναντίον του Δημοσίου, βομβαρδίζοντας την κοινή γνώμη με ψευδολογίες και ανακριβή στοιχεία περί του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων, της σπατάλης του Δημοσίου κ.λπ., τα οποία άλλωστε διαψεύδονται από όλα τα επίσημα σχετικά στοιχεία. Συκοφαντώντας σε τελευταία ανάλυση την ίδια τη χρησιμότητα του δημόσιου τομέα, προχωρούν ακάθεκτοι στην ολοκλήρωση της κατεδάφισης του Δημοσίου.
Έχουν λοιπόν μέχρι τώρα προωθήσει και σχεδιάζουν:
* την παραπέρα συγχώνευση και κατάργηση δεκάδων οργανισμών του Δημοσίου, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονται και υπηρεσίες ζωτικής σημασίας για την κοινωνία και τη χώρα,
* το ξεπούλημα – μισοτιμής μάλιστα – της δημόσιας περιουσίας,
* επί πλέον περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και κυρίως σε μισθούς, συντάξεις, υγεία, παιδεία, πρόνοια, επιχορηγήσεις σε ΟΤΑ και φορείς του Δημοσίου,
* την παραπέρα συρρίκνωση του ΠΔΕ (επί πλέον 400 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με το νέο Μνημόνιο),
* τη διεύρυνση – ακόμα παραπέρα – των ιδιωτικοποιήσεων και την ανάθεση βασικών και νευραλγικών αρμοδιοτήτων και τομέων του Δημοσίου στους ιδιώτες, όπως συμβάσεις παραχώρησης μεγάλων έργων και ΣΔΙΤ, τομείς παιδείας, υγείας, πρόνοιας, ελεγκτικός και παρεμβατικός ρόλος του κράτους, φοροεισπρακτικός μηχανισμός, πολεοδομίες, αδειοδοτήσεις και περιβαλλοντικοί έλεγχοι, ΚΤΕΟ, καθαριότητα κ.λπ.
* την κατάργηση δεκάδων υποκαταστημάτων εφοριών και ΙΚΑ σε όλη την Ελλάδα,
* την κατάργηση του ΟΕΚ και του Οργανισμού Εργατικής Εστίας,
* τη συρρίκνωση των υπηρεσιών του ΟΑΕΔ και εκχώρηση αρμοδιοτήτων του σε ιδιωτικές εταιρείες.
Αποκορύφωμα αυτού του Αρμαγεδδώνα, με προφανείς και πρωτοφανείς κοινωνικές επιπτώσεις, είναι οι σχεδιαζόμενες μαζικές απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, στο όνομα της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της σωτηρίας της πατρίδας βεβαίως.
Και όλα αυτά συμβαίνουν την ίδια στιγμή που έχουν γίνει και γίνονται χιλιάδες προσλήψεις, το χρήμα ρέει αφειδώς με ανεξέλεγκτες επιχορηγήσεις διαφόρων φορέων, ΜΚΟ, ανεξάρτητων αρχών κ.λπ., ενώ κατά τα άλλα στηλιτεύουν το σπάταλο κράτος.
Αυτές οι μεγάλες επιχειρούμενες ανατροπές βέβαια θα σημάνουν την ουσιαστική διάλυση των δημοσίων υπηρεσιών και του κοινωνικού κράτους, με θύματα όχι μόνο τους υπαλλήλους, αλλά και τον πολίτη και τα κοινωνικά αγαθά, όσα εν πάση περιπτώσει εξακολουθεί να παρέχει ακόμα το κράτος, τα οποία πλέον θα είναι υποχρεωμένος να ακριβοπληρώνει. Αυτός είναι ο βασικός στόχος των επιχειρούμενων «μεταρρυθμίσεων» στη λογική του περιβόητου μικρότερου κράτους.
Το επιχειρησιακό σχέδιο της τελικής φάσης
Η αποτυχία του μέτρου της εφεδρείας, ομολογημένη και από τους ίδιους, τους αναγκάζει να αλλάξουν – εν μέρει – την τακτική τους. Να υλοποιήσουν τον κεντρικό στόχο – κατά βάση – μέσω των περίφημων «αξιολογήσεων», προσθέτοντας το περίβλημα του κύρους και της αξιοκρατίας. Το κυρίως μενού ετοιμάζεται να σερβιριστεί με υλικά από το πλαίσιο «αξιολόγηση» – καταγραφή «πλεονάζοντος» προσωπικού – συρρίκνωση οργανικών μονάδων – καταργήσεις οργανικών θέσεων – καταργήσεις υπηρεσιών – απολύσεις.
Η νέα δανειακή σύμβαση είναι σαφής και αποκαλυπτική των προθέσεων συγκυβέρνησης και τρόικας. Αποτυπώνεται η δέσμευση για μείωση των απασχολούμενων στο Δημόσιο κατά 150.000 τουλάχιστον μέχρι το 2015, προωθούνται δε άμεσα διατήρηση της υφιστάμενης αναλογίας 1:5, έως και πάγωμα των προσλήψεων, απολύσεις συμβασιούχων και ενεργοποίηση του μέτρου της εφεδρείας για 15.000 «υπεράριθμους» δημοσίους υπαλλήλους μέχρι το τέλος του 2012, σε συσχέτιση με το κλείσιμο, τη συγχώνευση ή τη συρρίκνωση φορέων και υπηρεσιών. Και όλα αυτά επιχειρούνται στο όνομα της λεγόμενης «δημοσιονομικής προσαρμογής του προγράμματος».
Ένας τόσο μεγάλος αριθμός βέβαια σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να προκύψει μόνο από συνταξιοδοτήσεις ή περιορισμό των προσλήψεων.
Σύμφωνα με το επιχειρησιακό σχέδιο σε πρώτη φάση η task force και οι Γάλλοι εμπειρογνώμονες θα περάσουν από το κόσκινο της «αξιολόγησης» όλες τις υπηρεσίες της δημόσιας διοίκησης, κατά την οποία θα επανεξεταστούν από την αρχή όλες οι δομές του κράτους προκειμένου να αποφασιστεί ποιες από αυτές πρέπει να συγχωνευτούν ή να καταργηθούν και σε ένα δεύτερο επίπεδο να «αξιολογηθούν» όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι, προκειμένου να αποφασιστεί ποιοι υπάλληλοι θα μείνουν και ποιοι θα φύγουν.
Εν τω μεταξύ μια παρόμοια διαδικασία για τη συρρίκνωση των υπηρεσιακών δομών των δημοσίων υπηρεσιών και οργανισμών βρίσκεται στην τελική της φάση. Έχουν ήδη ετοιμαστεί νέα οργανογράμματα των υπουργείων, στα οποία έχουν μειωθεί οι οργανικές μονάδες κατά 40% κατά μέσο όρο και προωθείται η εσπευσμένη θεσμοθέτησή τους με νομοσχέδιο που κατατέθηκε ήδη στη Βουλή.
Θα ακολουθήσει η «αξιολόγηση» των δομών στον κρατικό μηχανισμό, όπως προαναφέρθηκε, όπου θα μειωθούν περαιτέρω οι οργανικές μονάδες, ενώ θα καταργηθούν δεκάδες δημόσιοι φορείς. Η «αξιολόγηση» των δημοσίων υπηρεσιών, η οποία ήδη ξεκίνησε από το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης, θα γίνει βάσει κριτηρίων που έχουν θέσει Γάλλοι τεχνοκράτες, τα οποία είναι ενδεικτικά των κυβερνητικών και τροϊκανών προθέσεων για το τι δημόσια διοίκηση ευαγγελίζονται και τι τύχη επιφυλάσσουν στο ανθρώπινο δυναμικό.
Βασικό κριτήριο της «αξιολόγησης» θα αποτελέσει η διερεύνηση της εκχώρησης σε ιδιώτες αρμοδιοτήτων ή πολιτικών που ασκούνται από το Δημόσιο, το οποίο σε συνδυασμό με το κριτήριο της σχέσης κόστους – αποτελεσματικότητας, δηλαδή της συσχέτισης βιωσιμότητας ενός δημόσιου φορέα από τις διατιθέμενες πηγές χρηματοδότησής του, τη στιγμή μάλιστα που οι δημόσιες δαπάνες ολοένα και εκφυλίζονται, θα αποτελέσει την ταφόπλακα για δεκάδες δημόσιες υπηρεσίες και θα οδηγήσει στην ιδιωτικοποίησή τους και τους εργαζόμενους που υπηρετούν σε αυτές στον δρόμο.
Στη συνέχεια σχεδιάζεται η «αξιολόγηση» του προσωπικού, υπό την εποπτεία Γάλλων εμπειρογνωμόνων και ιδιωτικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα!!! Τα κριτήρια της αξιολόγησης δεν έχουν γίνει ακόμα γνωστά, ενώ η πραγματοποίηση συνέντευξης (εκτός από το γραπτό τεστ) ήδη δυναμιτίζει τη φερεγγυότητα της διαδικασίας. Εδώ εγείρονται και άλλα σοβαρά ζητήματα σχετικά με το κατά πόσο μπορούν και νομιμοποιούνται ιδιωτικές εταιρείες να συμμετέχουν στο έργο της «αξιολόγησης», όπου κρίνεται το μέλλον του προσωπικού της δημόσιας διοίκησης.
Τα επιχειρήματα που προβάλλουν οι κυβερνώντες για να πείσουν ότι έχουν συγκεκριμένο σχεδιασμό είναι παντελώς αστήρικτα και γεμάτα αντιφάσεις. Για παράδειγμα, αφού ισχυρίζονται ότι θα εξεταστούν μεθοδολογικά όλες οι δομές της διοίκησης σε βάθος χρόνου, προς τι η εσπευσμένη, πρόχειρη, αντιεπιστημονική και παντελώς ατεκμηρίωτη αλλαγή των οργανογραμμάτων όλων των υπουργείων που προωθεί η συγκυβέρνηση, με μοναδικό ομολογημένο προσανατολισμό την περικοπή των οργανικών μονάδων κατά 40%.
Τα προβαλλόμενα επιχειρήματα περί αναγκαιότητας «εξορθολογισμού και αναμόρφωσης της λειτουργίας του κράτους» δεν είναι δυνατόν να παραπλανήσουν κανέναν. Όλες αυτές οι αλλεπάλληλες διαδικασίες συγκλίνουν σε ένα στόχο. Είναι προσανατολισμένες στη διάλυση υπηρεσιών και σε απολύσεις προσωπικού, αποβλέπουν δε στη διαμόρφωση ενός κρατικού μηχανισμού που θα εξυπηρετεί τα σχέδια της άρχουσας τάξης.
Ο ρόλος του κράτους στο πλαίσιο των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και οι επιδιώξεις τους
Ο ρόλος του κράτους στο πλαίσιο της κεντρικής κατεύθυνσης των νεοφιλελεύθερων πολιτικών συρρίκνωσής του δεν είναι ήσσονος σημασίας. «Λιγότερο κράτος» δεν σημαίνει υποβάθμιση του ρόλου του κράτους για την άρχουσα τάξη. Αυτό άλλωστε αποτυπώνεται και στην εν λόγω έκθεση του ΟΟΣΑ, όπου επισημαίνεται ότι αυτές οι δομές και αδυναμίες της ελληνικής δημόσιας διοίκησης αποτελούν τροχοπέδη για την προώθηση των «διαρθρωτικών» αλλαγών που επιχειρούνται. Οι ίδιες επισημάνσεις, σχετικά με τον κομβικό ρόλο και τη σημασία του κράτους γίνονται και στο κείμενο της νέας δανειακής σύμβασης.
Πρέπει να καταστεί σαφές ότι το μικρότερο κράτος και οι λεγόμενες διαρθρωτικές αλλαγές που προωθούν δεν έχουν σχέση με την αντιμετώπιση των παθογενειών ή δυσλειτουργιών της κρατικής μηχανής ούτε θα λύσουν το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας, όπως ισχυρίζονται, αλλά, αντίθετα, συνδέονται με την παραπέρα περικοπή των δημόσιων κοινωνικών αγαθών, τις απολύσεις και τη δραματική αύξηση της ανεργίας, τη συρρίκνωση των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων, τις συνεχείς εκχωρήσεις παραγωγικών δραστηριοτήτων και ιδιωτικοποιήσεων με σκοπό την εξυπηρέτηση μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων.
Επιχειρείται η δημιουργία ενός προφίλ κράτους συρρικνωμένου, αποδιαρθρωμένου, συγκεντρωτικού, αναποτελεσματικού, αφυδατωμένου από ουσιαστικές και παραγωγικές δραστηριότητες, πόρους και προσωπικό, ώστε να υποκατασταθεί από τον ιδιωτικό τομέα και να μετεξελιχθεί σε διεκπεραιωτικό μηχανισμό εξυπηρέτησης των επιχειρηματικών συμφερόντων. Σε αυτό το πλαίσιο επιδιώκεται το προφίλ ενός δημοσίου – κρατικού υπαλλήλου (όσοι θα έχουν απομείνει) γενικών καθηκόντων των 500 ευρώ, φοβισμένου και έρμαιου της κάθε φορά κρατικής ή κομματικής αυθαιρεσίας.
Αυτές οι καταστροφικές πολιτικές δεν πρέπει να περάσουν. Η υπόθεση υπεράσπισης του κοινωνικού κράτους και του δημόσιου χαρακτήρα του, των δικαιωμάτων των εργαζομένων και της κοινωνίας, της παραγωγικής ανασυγκρότησης και στήριξης του δημόσιου τομέα στη σημερινή συγκυρία πρέπει να γίνει υπόθεση όλων.
Η Αριστερά πρέπει να πρωταγωνιστήσει σε αυτή την κατεύθυνση.
* Ο Νίκος Δημητρακόπουλος είναι υπεύθυνος του Τμήματος Διοίκησης του ΣΥΝ
– Αναδημοσίευση από την ΑΥΓΗ στις 24-4-2012
