Με τις διατάξεις του άρθρου 40 του ν. 3996/2011 που αντικατέστησαν το άρθρο 40 του ν. 2084/1992, δίνεται η δυνατότητα στους ασφαλισμένους σε φορείς αρμοδιότητας Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας να θεμελιώσουν/κατοχυρώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα ή να προσαυξήσουν το ποσό της σύνταξής τους, αναγνωρίζουν από 01/1/2011 και μετά διευρυμένους πλασματικούς χρόνους με ή χωρίς καταβολή εισφορών.
Οι πλασματικοί χρόνοι αυτοί αφορούν σύμφωνα με το άρθρο 10 παρ. 8 του ν. 3863/2010:
την στρατιωτική θητεία (καθώς και τον χρόνο εφεδρείας και τον χρόνο φυλάκισης που δεν υπερβαίνει όμως τις 20 μέρες ), τις σπουδές για την απόκτηση ενός πτυχίου, τον χρόνο που αντιστοιχεί στον αριθμό των παιδιών που αποκτήθηκαν οποτεδήποτε (1 έτος για το α΄ παιδί, 2 έτη για το β΄ παιδί και 2 έτη για το γ΄παδί, δηλ. συνολικά μέχρι 5 χρόνια), την ανεργία (μετά την υπαγωγή για πρώτη φορά στην ασφάλιση), την απεργία, την γονική άδεια ανατροφής (που χορηγείται από τον εργοδότη), την επιδοτούμενη τακτική ανεργία και την επιδοτούμενη ασθένεια, τον χρόνο μητρότητας (κύησης και λοχείας), τον χρόνο φυλάκισης.
Σύμφωνα με τη ρητή διατύπωση των σχετικών διατάξεων, οι χρόνοι αυτοί, αφορούν αποκλειστικά ασφαλισμένους που θεμελιώνουν/κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης με τις αυξημένες χρονικές ή/ και ηλικιακές προϋποθέσεις που διαμορφώνονται και ισχύουν από 01/01/2011 και μετά, με βάση τις διατάξεις του άρθρου 10 του ν. 3863/2010.
Επομένως, δεν αναγνωρίζονται από όσους έχουν ασφαλιστεί για πρώτη φορά μετά την 1/1/1993, εκτός από τις περιπτώσεις μητέρων ανηλίκων τέκνων που συμπληρώνουν τις 6000 ημέρες ασφάλισης από την 1/1/2013 και μετά, οπότε μπορούν για τη συμπλήρωση αυτού του χρόνου να αναγνωρίσουν πλασματικούς χρόνους του άρθρου 40 του ν.3993/2011.
Περιορισμοί αναγνωριστέου πλασματικού χρόνου
Με τις διατάξεις ν. 3996/2011 τίθεται ανώτατο όριο αναγνωριστέου πλασματικού χρόνου, το οποίο ποικίλει από 4 έως 7 έτη, ανάλογα με το έτος του οποίου τις προϋποθέσεις επιθυμεί να κατοχυρώσει ο ασφαλισμένος για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος.
Επιπλέον, με τις ίδιες διατάξεις ορίζεται ρητά ότι για τον υπολογισμό του κατά περίπτωση ανωτάτου ορίου αναγνωριστέου πλασματικού χρόνου, συνυπολογίζεται και κάθε άλλος πραγματικός ή πλασματικός χρόνος που τυχόν έχει αναγνωρισθεί ως χρόνος ασφάλισης με βάση άλλες διατάξεις νόμων, δηλαδή συνυπολογίζεται:
α)κάθε άλλος πλασματικός χρόνος, δηλαδή χρόνος κατά τον οποίο δεν έχει παρασχεθεί πραγματική εργασία και έχει αναγνωριστεί με καταβολή εισφορών, με βάση διατάξεις άλλων νόμων και
β)κάθε άλλος χρόνος, κατά τον οποίο μπορεί μεν να έχει παρασχεθεί πραγματική εργασία, χωρίς όμως να έχει χωρήσει υποχρεωτική ασφάλιση και ο οποίος έχει τυχόν αναγνωρισθεί με καταβολή εισφορών βάσει διατάξεων άλλων νόμων (π.χ. λόγω έλλειψης υποχρέωσης για υποχρεωτική υπαγωγή στην ασφάλιση).
Αντίθετα, για τον υπολογισμό του κατά περίπτωση ανωτάτου ορίου αναγνωριστέου πλασματικού χρόνου, δεν συνυπολογίζεται ο χρόνος που μπορεί να έχει αναγνωρισθεί ή αναγνωρίζεται με βάση λοιπές διατάξεις νόμων και αφορά χρόνο πραγματικής εργασίας και, συγχρόνως, πραγματικής/υποχρεωτικής υπαγωγής στην ασφάλιση (π.χ., χρόνο ασφάλισης στην αλλοδαπή που έχει αναγνωριστεί με τις διατάξεις του ν. 1539/1986).
Σύμφωνα, λοιπόν, με τα προαναφερόμενα, για τον υπολογισμό του κατά περίπτωση προβλεπόμενου ανωτάτου ορίου αναγνωριστέου χρόνου των 48, 60, 72, 84 ή 96 μηνών, σύμφωνα με το άρθρο 40 του ν.3996/2011, διευκρινίζονται τα ακόλουθα:
Οι χρόνοι που δεν συνυπολογίζονται στο κατά περίπτωση τιθέμενο ανώτατο όριο αναγνωριστέου πλασματικού χρόνου, είναι:
-ο χρόνος πραγματικής εργασίας και ασφάλισης στο Δημόσιο
-ο χρόνος ασφάλισης στην αλλοδαπή που αναγνωρίζεται με τις διατάξεις του ν. 1539/1986
-ο χρόνος του ν. 4052/2012 για τον οποίο ο Ο.Α.Ε.Δ. καταβάλλει ασφαλιστικές εισφορές εργοδότη και εργαζόμενου (εγκ. 67/2012 – προσωπικό της Α.Ε. «ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΡΟΧΑΙΟΥ ΥΛΙΚΟΥ»)
Αντίθετα, συνυπολογίζονται, μαζί με τους υπόλοιπους πλασματικούς χρόνους οι παρακάτω χρόνοι:
-Απασχόλησης στην αλλοδαπή επαναπατρισθέντων Ελλήνων υπηκόων και ομογενών, για την οποία δεν είχε χωρήσει ασφάλιση, και αναγνωρίζεται με αντίστοιχη καταβολή εισφορών, βάσει των άρθ. 5-9 του ν. 1469/198
-Αποδεδειγμένης απασχόλησης στο επάγγελμα τεχνικών, σεναριογράφων και σκηνοθετών θεάτρου, κινηματογράφου και τηλεόρασης και ηθοποιών θεάτρου, κινηματογράφου καθώς και τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών παραγωγών, για τον οποίο όμως δεν είχαν ασφαλιστεί και ο οποίος αναγνωρίστηκε με την αντίστοιχη καταβολή εισφορών, βάσει των διατάξεων των εξής άρθρων: 9 του ν. 2217/1994 , 10 παρ. 2 του ν. 2747/99, 48 παρ. 1 του ν. 1539/85, 15 παρ. 15 του ν.3232/2004, 31 παρ.2α’ και 2β’ του ν. 3518/2006.
-Χρόνος που μεσολάβησε από την απόλυση των εργαζομένων στην τέως Ε.Α.Σ. μέχρι την επαναπρόσληψή τους από τον Ο.Α.Σ.Α., για τον οποίο καταβλήθηκαν εισφορές βάσει των διατάξεων του άρθ. 3 παρ.2 του ν. 2366/1995.
-Χρόνος εκτός υπηρεσίας των απολυμένων από το Δημόσιο, Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, Δημόσιες Επιχειρήσεις και Οργανισμούς κατά τη χρονική περίοδο 01.01.1990 έως 31.10.1993, οι οποίοι στη συνέχεια επαναπροσλήφθηκαν στις ίδιες επιχειρήσεις, για τον οποίο καταβλήθηκαν εισφορές βάσει του άρθ.25 παρ. 7 του ν. 2190/1994.
-Χρόνος εκτόπισης ή φυλάκισης κατά το χρονικό διάστημα από 21/04/1967 έως 24/07/1974, για τον οποίο καταβλήθηκαν εισφορές βάσει των διατάξεων του άρθ. 1 του ν.δ.172/74.
Β)Οι χρόνοι για τους οποίους οι ασφαλισμένοι έχουν υπαχθεί σε Ειδικά Προγράμματα Επιδότησης Ανεργίας ως:
-Απολυμένοι της Πειραϊκής Πατραϊκής (ν. 2458/1997)
-Εργαζόμενοι της πρώην Ολυμπιακής Αεροπορίας (ν. 3717/2008)
-Απολυμένοι από τα Μεταλλεία Κασσάνδρας (ν. 2335/1995)
Γ)Ο χρόνος της εφεδρικής υπηρεσίας των μισθωτών, κατά τον οποίο καταβάλλονταν το εφεδρικό επίδομα από τον Ειδικό Λογαριασμό Στρατευομένων Μισθωτών του Ο.Α.Ε.Δ. και οι αναλογούσες ασφαλιστικές εισφορές προς το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, σύμφωνα με το άρθρο 8 του ν. 2054/1952.
Δ)Ο χρόνος συμπληρωματικών παροχών λόγω μητρότητας, κατά τον οποίο καταβαλλόταν το σχετικό επίδομα μητρότητας από τον Ο.Α.Ε.Δ., με σχετική σφραγίδα του Ο.Α.Ε.Δ. επί των ασφαλιστικών βιβλιαρίων.
Επομένως, στην περίπτωση που ο χρόνος που έχει ήδη αναγνωριστεί είναι ίσος ή υπερβαίνει το κατά περίπτωση τιθέμενο ανώτατο όριο των 48, 60, 72, 84 ή 96 μηνών, ο ασφαλισμένος δεν έχει το δικαίωμα να αναγνωρίσει επιπλέον χρόνο από αυτούς που αναφέρονται στα άρθρα 38 & 40 του ν. 3996/2011.
Ευνόητο είναι ότι οι χρόνοι αυτοί, ανεξάρτητα από το ζήτημα του συνυπολογισμού τους στο ανώτατο όριο πλασματικού χρόνου όπως αυτό ορίζεται στο άρθρο 40 ρου ν. 3996/2011 θεωρούνται στο σύνολό τους ισχυροί.
Παραδείγματα περιορισμού του χρόνου αναγνώρισης
1.Ασφαλισμένος που επιθυμεί να κατοχυρώσει τις προϋποθέσεις του έτους 2011 και έχει δικαίωμα να αναγνωρίσει πλασματικούς χρόνους που αντιστοιχούν σε 48 μήνες, έχει αναγνωρίσει τους 12 μήνες που μεσολάβησαν από την απόλυσή του από την τ. Ε.Α.Σ. μέχρι την επαναπρόσληψή του στον Ο.Α.Σ.Α., βάσει των διατάξεων του άρθ. 3 παρ.2 του ν. 2366/1995.
Προκειμένου να μην υπερβεί το ανώτατο όριο των 48 μηνών, έχει δικαίωμα να αναγνωρίσει επιπλέον πλασματικό χρόνο ασφάλισης των άρθ, 39 & 40 του ν. 3996/2011, που αντιστοιχεί μόνο σε 36 μήνες.
2.Ασφαλισμένος που επιθυμεί να κατοχυρώσει τις προϋποθέσεις του έτους 2012 και έχει δικαίωμα να αναγνωρίσει πλασματικούς χρόνους που αντιστοιχούν σε 60 μήνες, έχει αναγνωρίσει τους 34 μήνες που βρισκόταν εκτός υπηρεσίας ως απολυμένος από ν.π.δ.δ. βάσει των διατάξεων του άρθ. 25 παρ. 7 του ν. 2190/1994. Προκειμένου να μην υπερβεί το ανώτατο όριο των 60 μηνών έχει δικαίωμα να αναγνωρίσει επιπλέον πλασματικό χρόνο ασφάλισης των άρθ. 39 & 40 του ν. 3996/2011, που αντιστοιχεί μόνο σε 26 μήνες.
3.Ασφαλισμένος που επιθυμεί να κατοχυρώσει τις προϋποθέσεις του έτους 2011 και έχει δικαίωμα να αναγνωρίσει πλασματικούς χρόνους που αντιστοιχούν σε 48 μήνες, έχει αναγνωρίσει βάσει των διατάξεων του άρθ. 5 του ν. 1469/84 χρόνο απασχόλησής του στην Αίγυπτο, που αντιστοιχεί σε 1.300 ημέρες ή 52 μήνες. Επειδή έχει υπερβεί το ανώτατο όριο που έχει τεθεί για το έτος 2011, δεν μπορεί να αναγνωρίσει επιπλέον πλασματικό χρόνο, ενώ ο χρόνος που ήδη έχει αναγνωρισθεί θα θεωρηθεί ασφαλιστικά ισχυρός (χωρίς να περιοριστεί στους 48 μήνες).
4.Ασφαλισμένη που επιθυμεί να κατοχυρώσει τις προϋποθέσεις του έτους 2012 και έχει δικαίωμα να αναγνωρίσει πλασματικούς χρόνους που αντιστοιχούν σε 60 μήνες, έχει αναγνωρίσει χρόνο Δημόσιας Υπηρεσίας που αντιστοιχεί σε 24 μήνες ή 600 ημέρες. Επειδή ο χρόνος Δημόσιας Υπηρεσίας δεν συμπεριλαμβάνεται στους χρόνους που συνυπολογίζονται στο κατά περίπτωση ανώτατο όριο αναγνωριστέου χρόνου, έχει δικαίωμα να αναγνωρίσει επιπλέον πλασματικό χρόνο, που αντιστοιχεί σε 60 μήνες.
5.Ασφαλισμένος που επιθυμεί να κατοχυρώσει τις προϋποθέσεις του έτους 2011 και έχει δικαίωμα να αναγνωρίσει
πλασματικούς χρόνους που αντιστοιχούν σε 48 μήνες, έχει λάβει εφεδρικό επίδομα που αντιστοιχεί σε 150 ημέρες ή 6 μήνες. Προκειμένου να μην υπερβεί το ανώτατο όριο των 48 μηνών έχει δικαίωμα να αναγνωρίσει επιπλέον πλασματικό χρόνο ασφάλισης των άρθρ. 39 & 40 του ν. 3996/2011, που αντιστοιχεί μόνο σε 42 μήνες.
6.Ασφαλισμένος που επιθυμεί να κατοχυρώσει τις προϋποθέσεις του έτους 2011 και έχει δικαίωμα να αναγνωρίσει πλασματικούς χρόνους που αντιστοιχούν σε 48 μήνες, έχει αναγνωρίσει βάσει των διατάξεων του ν. 1539/1985 χρόνο απασχόλησης που αντιστοιχεί σε 1.300 ημέρες ή 52 μήνες. Επειδή ο χρόνος ασφάλισης που αναγνωρίστηκε από πολιτικούς πρόσφυγες με το ν. 1539/85 δεν συμπεριλαμβάνεται στους χρόνους που συνυπολογίζονται στο κατά περίπτωση ανώτατο όριο αναγνωριστέου χρόνου, έχει δικαίωμα να αναγνωρίσει επιπλέον πλασματικό χρόνο, που αντιστοιχεί σε 48 μήνες.
Τι πρόκειται να γίνει με τις αποφάσεις συνταξιοδότησης που έχουν ήδη εκδοθεί από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ
Αποφάσεις συνταξιοδότησης που έχουν εκδοθεί με συνυπολογισμό κάποιων από τους χρόνους των παραγράφων Α’ Β’ Γ’ και Δ’ και πλασματικών χρόνων των άρθ. 39 & 40 του Ν. 3966/2011 και υπάρχει υπέρβαση του κατά περίπτωση ανώτατου ορίου αναγνωριστέου χρόνου πρέπει να αναζητηθούν οίκοθεν προκειμένου να ανακληθούν και στη συνέχεια είτε να απορριφθεί το αίτημα συνταξιοδότησης ελλείψει χρονικών προϋποθέσεων είτε -έπειτα από γραπτή συναίνεση του ενδιαφερομένου- να ξεκινήσει προαιρετική ασφάλιση από την ημερομηνία της αίτησης για συνταξιοδότηση (σχετικό το με αρ. πρωτ. Γ99/119/3.3.2003 Γενικό Έγγραφο).
Στις περιπτώσεις που απορριφθεί η αίτηση συνταξιοδότησης χωρίς τη δυνατότητα συμπλήρωσης των προϋποθέσεων με προαιρετική ασφάλιση (π.χ., λόγω ύπαρξης ποσοστού αναπηρίας 67%), τα ποσά που καταβλήθηκαν θα πρέπει να επιστραφούν σύμφωνα με τις οδηγίες του Γενικού Εγγράφου Σ81/23/20.6.2012. Το ίδιο ισχύει και για όσες αποφάσεις συνταξιοδότησης ανακληθούν ελλείψει χρονικών προϋποθέσεων με προοπτική να ξεκινήσει στη συνέχεια προαιρετική ασφάλιση, δηλαδή, θα πρέπει να έχει προηγηθεί εξόφληση των επιστρεπτέων συντάξεων προκειμένου να εκδοθεί νέα απόφαση συνταξιοδότησης, μετά τη συμπλήρωση των χρονικών προϋποθέσεων.
