Ε. Χατζηγεωργίου: Ταξικά κοινωνικά και οικονομικά εμπόδια στην πρόσβαση των πολιτών στις υπηρεσίες υγείας

25

Η επίκληση στο «κράτος έκτακτης ανάγκης» συνέβαλε στο να ληφθούν οιονεί μόνιμα μέτρα σε βάρος των εργατικών τάξεων. Ο «οικονομικός πόλεμος» που υποτίθεται πως κηρύσσεται από ασαφείς εχθρούς π.χ. από τους διεθνείς κερδοσκόπους και απαιτεί «εθνικές θυσίες» για τη «σωτηρία της πατρίδας», χρησίμευσε ως μετονομασία μιας σύγκρουσης που έχει κυρίως ταξικά, παρά εθνικά χαρακτηριστικά. Σε αυτό το πλαίσιο, εν όψει της ανάγκης επιβολής των μέτρων, μια σειρά από διαδικασίες που είχαν ξεκινήσει στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1990 επιταχύνονται ή και περατώνονται με την ευκαιρία της κρίσης.

Επιπλέον, στην περίπτωση της ελληνικής κρίσης, το εξής συνονθύλευμα ρητορικών καθίσταται στον πολιτικό λόγο κυρίαρχο. Η προτεινόμενη θεραπεία(-σοκ) της κρίσης ερμηνεύεται με την επίκληση πιο κλασσικών σχημάτων, που παραπέμπουν στην εθνική θυσία και επιδιώκουν την απόσπαση πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης για την ανεμπόδιστη εφαρμογή των μέτρων. Το κράτος οφείλει να πειθαρχήσει την κοινωνία στους κανόνες του ανταγωνισμού στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας.

Στο πλαίσιο αυτών των πολιτικών προγραμμάτων λαμβάνουν χώρα δυο αντιστροφές και μετονομασίες των κοινωνικών διαδικασιών. Η πρώτη αντιστροφή συνίσταται στο ότι η «έκτακτη ανάγκη» και τα έκτακτα μέτρα έχουν ακριβώς «μόνιμο» χαρακτήρα και αποσκοπούν σε μια πολύ βαθύτερη και δομική αναδιάρθρωση της ελληνικής κοινωνίας, απ’ ό,τι υπονοεί η επίκληση του «έκτακτου». Η δεύτερη αφορά στο ότι ο «οικονομικός πόλεμος» δεν στρέφεται ενάντια σε έναν οικονομικό εξωτερικό εχθρό με τη συμμαχία εταίρων με κοινά συμφέροντα όπως υποστηρίζεται, αλλά αντίθετα στην εσωτερική ταξική αναδιάρθρωση με την έξωθεν απειλή των εταίρων. Απαιτεί δηλαδή την πειθάρχηση των φτωχών και ταξικά ασθενέστερων ομάδων στην πολιτική που επιτάσσει η παρούσα φάση της κοινωνικο-οικονομικής αναπαραγωγής, στο σύνθετο πλαίσιο της κρίσης στην Ευρωζώνη.

Στην Ελλάδα τα 3 τελευταία χρόνια, με επίκληση της ανάγκης αποπληρωμής του δημόσιου χρέους και λόγω της αδυναμίας διεθνούς δανεισμού, έχει επιβληθεί μια μνημονιακή περιοριστική πολιτική λιτότητας, την οποία εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις υπό την εποπτεία της ΕΕ του ΔΝΤ και της ΕΚΤ.

Βασικός πυρήνας αυτών των πολιτικών είναι η λογική της εσωτερικής υποτίμησης. Αυτό σημαίνει μεγάλες μειώσεις μισθών, εισοδημάτων και συντάξεων που συνδυάζονται με ελάττωση των δημόσιων κοινωνικών δαπανών που έχουν σαν βασικό χαρακτηριστικό την καταστροφική ελάττωση των δημόσιων δαπανών για την υγεία.

Την ίδια περίοδο διεθνείς και εγχώριες μελέτες δείχνουν αύξηση της νοσηρότητας του πληθυσμού, λόγω υποβάθμισης των συνθηκών διαβίωσης, του άγχους της επικείμενης η υπαρκτής ανεργίας και της έλλειψης δομών πρόληψης. Παρουσιάζεται λοιπόν ένα εκρηκτικό μίγμα έμμεσης απόσυρσης του κράτους από την υγειονομική κάλυψη των πολιτών την ώρα που η ζήτηση δημόσιων υπηρεσιών υγείας αυξάνεται κατακόρυφα.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΑΠΑΝΗ ΥΓΕΙΑΣ 2009 14 δις ευρω

ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΑΠΑΝΗ ΥΓΕΙΑΣ 2012 9.5 δις ευρώ. Μεταβολή 32.1%

ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ ΥΓΕΙΑΣ 2009 8.5 δις ευρώ

Ας δούμε όμως λίγο αναλυτικότερα τα νούμερα:

Οι εργαζόμενοι κι οι πολίτες πληρώνουν από την τσέπη τους το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών για υγεία ενώ το κράτος εμφανίζεται ως ο «φτωχός συγγενής» χρηματοδοτώντας μόνο το 23% από αυτές τις δαπάνες.

Συγκεκριμένα τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τις δαπάνες υγείας για τα έτη 2009-2011 είναι πλήρως αποκαλυπτικά για το που οδηγείται ο τομέας της υγείας και ποιος ουσιαστικά καταβάλλει αυτές τις δαπάνες.

Από την ανάλυση των στοιχείων για το 2011 φαίνεται ότι από τα 18780,1 εκατ ευρώ που είναι οι συνολικές δαπάνες υγείας:

Το κράτος καταβάλει το 4456,1 εκατ ευρώ δηλαδή μόνο το 23% περίπου αυτών των δαπανών,

Τα ασφαλιστικά ταμεία, χρήματα δηλαδή που έχουν καταβάλει κυρίως οι εργαζόμενοι αλλά και οι εργοδότες 7928,7 εκατ ευρώ δηλαδή το 43% των δαπανών

Οι ιδιωτικές δαπάνες (δηλαδή άμεσες καταβολές από την τσέπη των πολιτών) είναι 6342,9 εκατ ευρώ δηλαδή το 34% περίπου των δαπανών.

Μόνο από αυτά τα στοιχεία φαίνεται καθαρά ότι το κράτος δίνει τα μισά χρήματα ακόμα και από αυτά που δίνουν άμεσα από την τσέπη τους οι εργαζόμενοι και τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Αν αναλογιστούμε μάλιστα ότι από το 43% των χρημάτων που δίνουν τα ταμεία τα μισά τουλάχιστον είναι χρήματα που έχουν καταβάλει οι ασφαλισμένοι τότε τα χρήματα που βάζουν οι πολίτες από την τσέπη τους είναι πάνω από τα μισά των συνολικών δαπανών.

Επιπλέον αν υπολογίσουμε ότι το 2012 είχαμε και άλλες περικοπές, πολύ περισσότερο το 2013, ο ΕΟΠΥΥ που αποτελεί ουσιαστικά τον μοναδικό ασφαλιστικό φορέα υγείας, θα περιορίσει τον προϋπολογισμό του κάτω από τα 5 δις από τα 8 δις που διέθεταν τα ταμεία το 2011 ενώ το κράτος έχει μειώσει τη χρηματοδότηση στην υγεία ακόμα περισσότερο, είναι προφανές ότι οι πολίτες έχουν πλέον δύο επιλογές. Είτε να πληρώνουν ακόμα περισσότερο από την τσέπη τους, η αν δεν μπορούν, που συνήθως αυτό συμβαίνει για την πλειονότητα των εργαζομένων και του λαού, να κινδυνεύει η υγεία τους αφού δεν θα έχουν καμία πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.

Δυστυχώς τα νούμερα πολλές φορές λένε και αλήθειες όσο και αν αυτές οδηγούν σε τραγικά συμπεράσματα.

Με αυτά τα δεδομένα, η χώρα αντιμετωπίζει εξαιρετικά σοβαρό πρόβλημα που φθάνει στα όρια της ανθρωπιστικής κρίσης. Ιδιαίτερη παράμετρο αποτελεί η έλλειψη κοινωνικής ασφάλισης υγείας για το 1/3 περίπου του πληθυσμού λόγω του μεγάλου ποσοστού ανεργίας, της αδυναμίας των αυτοαπασχολούμενων επαγγελματιών να αποδώσουν ασφαλιστικές εισφορές και του μεγάλου αριθμού προσφύγων και οικονομικών μεταναστών από τρίτες χώρες.

  • Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται αυξημένη δυσκολία πρόσβασης στη φαρμακευτική αγωγή, λόγω αύξησης της συμμετοχής των ασθενών στο κόστος
  • Επίσης σημειώνονται φαινόμενα έλλειψης φαρμάκων που οφείλονται στην αδυναμία αποπληρωμής φαρμακείων και φαρμακευτικών εταιριών από το δημόσιο.
  • Το ίδιο εξάλλου ισχύει και για μια σειρά ιατρικών εξετάσεων και πράξεων
  • Γενικά, η κατάρρευση του συστήματος των προμηθειών στα νοσοκομεία οδηγεί σε ελλείψεις σε βασικά υλικά και αναλώσιμα
  • Ακόμη διαπιστώνεται η ανεπαρκής εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού, μαζί με την αδυναμία ελεύθερης δωρεάν πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας ανασφάλιστων ατόμων.

Είναι λοιπόν εμφανές ότι μιλάμε πλέον για απο-ασφάλιση του δημοσίου συστήματος Υγείας, με το 30% των κατοίκων της χώρας μας να βρίσκεται εκτός συστήματος, γιατί η οικονομική κρίση δεν παράγει μόνον ανεργία και φτώχεια, παράγει και αρρώστια. Βρισκόμαστε μπροστά σε έναν σοβαρό υγειονομικό κίνδυνο, καθώς η κυβέρνηση εξαπολύει μια αιματηρή πολιτική με απολύτως ταξικούς στόχους, η οποία μας οδηγεί στην κοινωνική βαρβαρότητα. Πλέον, σκηνές μεγάλης απόγνωσης και απώλειας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας εξελίσσονται στην καρδιά της καθημερινότητας του δημοσίου συστήματος Υγείας.

Επομένως είναι πλέον κοινός τόπος ότι η ανεργία είναι επιβαρυντικός παράγοντας σωματικής και ψυχικής νοσηρότητας. Το σύνθημα «Το Μνημόνιο βλάπτει σοβαρά την Υγεία» επιβεβαιώνεται στο ακέραιο. Κατ’ αναλογία του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή που το ΔΝΤ παραδέχτηκε ότι ήταν λάθος και υποεκτίμησε την ύφεση, στον τομέα της Υγείας έχει υποεκτιμηθεί τραγικά ή έχει αγνοηθεί συνειδητά ο υγειονομικός πολλαπλασιαστής.

Αυτή την περίοδο οι πολίτες της χώρας μας βιώνουν με επώδυνο τρόπο όχι μόνο τις δραματικές συνέπειες από την ανεξέλεγκτη έκρηξη της ανεργίας και της φτώχειας αλλά και της πλήρους κατάρρευσης όλου του δημόσιου συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και κοινωνικής φροντίδας.

Είναι δεδομένο ότι λόγω της κρίσης και της οικονομικής ανέχειας, έχει αυξηθεί σημαντικά η ζήτηση υπηρεσιών από το δημόσιο σύστημα υγείας. Την ώρα λοιπόν της διευρυνόμενης ανέχειας στην κοινωνία και της αυξημένης ανάγκης για επαρκείς και δημόσιες υπηρεσίες υγείας, η κυβέρνηση υλοποιεί με συνέπεια το μνημονιακό σχέδιο της κατεδάφισης και των τελευταίων υπολειμμάτων του ΕΣΥ και του Κοινωνικού Κράτους, πάντα βέβαια με το πρόσχημα του εξορθολογισμού και του περιορισμού της σπατάλης.

Η κοινωνία βρίσκεται σε απόγνωση από τις επιπτώσεις των αντικοινωνικών μέτρων, ενώ η συγκυβέρνηση ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΑΡ, άξια συνεχιστής των προηγούμενων μνημονιακών κυβερνήσεων, επιδίδεται σε μια ανηλεή επίθεση στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας    

Ήδη η εφαρμογή των μνημονίων και των εφαρμοστικών νόμων έχουν οδηγήσει:

  • Στον αποκλεισμό από τις υπηρεσίες υγείας μεγάλων ομάδων πληθυσμού που βιώνουν τη φτώχεια ή βρέθηκαν να είναι ανασφάλιστοι επειδή έχουν μείνει άνεργοι.
  • Στην αύξηση της συμμετοχής των ασφαλισμένων σε φάρμακα και εξετάσεις (και στην επιβολή χαρατσιών στα Νοσοκομεία.)
  • Στη δημιουργία του ΕΟΠΥΥ που από την πρώτη μέρα λειτουργίας του βρίσκεται στο χείλος της χρεοκοπίας λόγω της σοβαρής έλλειψης                                                                                                           πόρων και της διάλυσης των υγειονομικών του υπηρεσιών, ταλαιπωρώντας εκατομμύρια ασφαλισμένους πολίτες και χιλιάδες γιατρούς και φαρμακοποιούς.
  • Στην πλήρη αποδιοργάνωση των Νοσοκομείων λόγω υποστελέχωσης, υποχρηματοδότησης και καταλήστευσης των ταμειακών διαθεσίμων τους με την αυθαίρετη μετατροπή τους σε ομόλογα κατά τη διαδικασία του PSI.

Ενώ λοιπόν, λόγω της οικονομικής κρίσης, της ανυπαρξίας οργανωμένης πρωτοβάθμιας φροντίδας και της δυσλειτουργίας του χρεοκοπημένου ΕΟΠΥΥ, η προσέλευση στα δημόσια νοσοκομεία έχει αυξηθεί δραματικά και οι πολίτες έχουν ανάγκη από δημόσιες, δωρεάν, ποιοτικές και εύκολες στην πρόσβαση υπηρεσίες υγείας. Απεναντίας η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας χρησιμοποιεί ανακριβή και παραπλανητικά στοιχεία που διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα ώστε να προωθήσει την ουσιαστική κατάργηση δεκάδων Νοσοκομείων, συνεπικουρούμενη από διάφορους «σοφούς» που διαχρονικά αναλαμβάνουν ρόλο αβανταδόρου έναντι παχυλής αμοιβής.

Επιδεικνύοντας ιδιαίτερη σπουδή για τα λογιστικά κριτήρια της τρόικας και αδιαφορώντας προκλητικά για τις πραγματικές υγειονομικές ανάγκες της χώρας καταδικάζει τον ελληνικό λαό σε ελλιπή υγειονομική φροντίδα, μετακυλύει το κόστος περίθαλψης στις τσέπες των πολιτών και δημιουργεί ένα νέο κοινωνικό καιάδα.

Πιο συγκεκριμένα, αυτή την περίοδο το σύνολο σχεδόν των ασφαλισμένων της χώρας που ανήκει στον οικονομικά χρεωκοπημένο ΕΟΠΥΥ, αναγκάζεται να πληρώνει από την τσέπη του για την πρωτοβάθμια ιατρική περίθαλψη και για τα φάρμακα που έχει ανάγκη. Οι εργαζόμενοι δηλαδή που έχουν καταβάλλει κανονικά και για δεκαετίες τις εισφορές τους στους κλάδους Υγείας των Ασφαλιστικών τους Ταμείων, βρίσκονται σήμερα -λόγω της διαχρονικής λεηλασίας των αποθεματικών, του ληστρικού «κουρέματος» των ομολόγων των Ταμείων, της μείωσης της κρατικής χρηματοδότησης στο 0.4% του ΑΕΠ και της κατάρρευσης των εισφορών από την ανεργία και την ανασφάλιστη εργασία – τελείως ανοχύρωτοι απέναντι στην αρρώστια, παντελώς αδύναμοι να ανταποκριθούν στο κόστος της περίθαλψης από την οποία εξαρτάται η ίδια τους η ζωή. Ήδη 2 στους 3 ασφαλισμένους που επισκέπτονται ιδιώτη γιατρό καταβάλλουν οι ίδιοι την αμοιβή για την εξέταση τους (ακόμα και σε συμβεβλημένους με τον ΕΟΠΥΥ γιατρούς που έχουν συμπληρώσει το όριο των 200 επισκέψεων). Πρόκειται ουσιαστικά για μια άτυπη ιδιωτικοποίηση της ασφάλισης υγείας.

Επιπλέον, είναι βέβαιο ότι όσο συνεχίζεται και ολοκληρώνεται το μνημονιακό πείραμα, η διάλυση της δημόσιας περίθαλψης θα είναι οριστική και μη αναστρέψιμη. Όσο δηλαδή θα συνεχίζεται η πολιτική της εγκατάλειψης του ΕΣΥ με τη δραστική περικοπή εντελώς απαραίτητων λειτουργικών δαπανών, με τις τραγικές ελλείψεις προσωπικού, φαρμάκων και υλικών στα νοσοκομεία και στα Κέντρα Υγείας, με τις συγχωνεύσεις/καταργήσεις τμημάτων και κλινικών, με την εργασιακή και μισθολογική εξόντωση του ανθρώπινου δυναμικού που οδηγεί σε «κατάρρευση ηθικού» και σε μαζικό σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης( burn out syndrome), οι υπηρεσίες προς τον πολίτη θα υποβαθμίζονται συνεχώς και θα εντείνεται η ανασφάλεια των ανθρώπων μπροστά στην αρρώστια.

«Υγεία είναι η διατήρηση της πνευματικής και φυσικής κατάστασης του ανθρώπου έτσι που να μπορεί να ζει και να δημιουργεί με κάθε τρόπο στα πλαίσια της ανθρώπινης κοινότητας που ανήκει. Είναι με άλλα λόγια η κατάσταση εκείνη που δημιουργεί συνθήκες τέτοιες μέσα από τις οποίες το άτομο θα μπορεί να υπάρχει, απαλλαγμένο από ασθένειες ή άλλες νοσηρές καταστάσεις και ανικανότητες που θα μπορούσαν να του στερήσουν την δυνατότητα να κινείται, να εργάζεται και να σκέφτεται ελεύθερα.»

Αντί αυτού η μνημονιακή κυβέρνηση έχει οδηγήσει το δημόσιο σύστημα υγείας της χώρας μας σε κατάρρευση

Οι εγκληματικές αλχημείες της ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας και οι δραματικές επιπτώσεις τους για την υγεία των πολιτών δεν έχουν τελειωμό, όπως εξάλλου η επίθεση της κυβέρνησης σε εργαζόμενους, άνεργους απόμαχους και τα νιάτα αυτής της χώρας δεν έχει τέλος. Το τέλος καλείται να το δώσει ο λαός με την πάλη του.

Εισήγηση από την Ημερίδα «Το Δημόσιο Σύστημα Υγείας στη μέγγενη των μνημονίων» που διοργάνωσε το Ενωτικό Ψηφοδέλτιο Ριζοσπαστικής Αριστεράς στην ΠΟΕΔΗΝ στις 18 Μάιου στο Αμφιθέατρο του Νοσοκομείου ΕΛΠΙΣ