Ανατροπή στην Υγεία και ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (…και στην Ήπειρο)

28

του Δημήτρη Τζιάλλα*

Η Δημόσια υγεία και οι πολιτικές υγείας έχουν αποκτήσει κεντρική θέση στις ανάγκες των πολιτών ειδικά στην σημερινή μνημονιακή πραγματικότητα. Παρ’ όλα αυτά δεν φαίνεται να αποτελεί προτεραιότητα στα πλαίσια μιας εθνικής υγειονομικής πολιτικής, ούτε όμως και σε επίπεδο περιφερειακών δομών, της τοπικής αυτοδιοίκησης μη εξαιρουμένης…

Η έννοια της ανατροπής (ετυμολογικά) περιγράφει μια κατάσταση κατά την οποία κάτω από μια συγκεκριμένη συνθήκη, ή δράση,  έχουμε μια μετακίνηση τέτοια, ώστε η πάνω πλευρά να έρχεται από κάτω. Έχουμε δηλαδή μια ριζική αλλαγή συνθήκης τέτοια, που η πραγματικότητα προβάλλει με νέα μορφή και περιεχόμενο.

Ποια είναι η πραγματικότητα στο χώρο της υγείας σήμερα?

Η πραγματικότητα είναι τα 3 εκ. ανασφάλιστων συμπολιτών μας που δυσκολεύεται να μπει στο σύστημα υγείας. Η ταξική πρόσβαση στο σύστημα υγείας, η ταλαιπωρία του κόσμου στα μεγάλα νοσοκομεία, το 5εωρο και το ευρώ ανά συνταγή. Η ανυπαρξία πρωτοβάθμιας φροντίδας, της πρόληψης, της εμβολιαστικής πολιτικής, του προγεννητικού ελέγχου. Οι απολύσεις των γιατρών του ΙΚΑ και οι διαθεσιμότητες του προσωπικού των νοσοκομείων μέσα από την ψευτοαξιολόγηση. Η ανεργία των νέων νοσηλευτών που μέσα από προγράμματα εκμετάλλευσης  Voucherψάχνουν μια θέση στον ήλιο ή μεταναστεύουν. Η συρρίκνωση των εισοδημάτων των εργαζομένων στα νοσοκομεία και η περαιτέρω μείωση τους με όχημα την αξιολόγηση. Οι 2 νοσηλευτές βάρδιας σε 30 ασθενείς, η εντατικοποίηση της δουλειάς τους, οι απλήρωτες εφημερίες, η έλλειψη υλικών και μέσων, οι πολιτικές παρεμβάσεις και τα ρουσφέτια, οι κομματικές διοικήσεις και οι διοικητές χωρίς πτυχίο. Η έλλειψη ενός οδικού (υγειονομικού) χάρτη  για την υγεία στην χώρα. Όλο αυτό το νοσηρό σύμπλεγμα αποτυπώνεται και στα Γιάννενα αλλά και στην Ήπειρο συνολικά. Με λίγα λόγια πραγματικότητα συνιστά το γεγονός πως  το ΕΣΥ πλέον δεν είναι ΕΘΝΙΚΟ (ποτέ δεν ήταν άλλωστε, τώρα γίνεται σχεδόν ολοκληρωτικά ιδιωτικό και πολυεθνικό), δεν είναι ΣΥΣΤΗΜΑ (ένα πειραματικό μοντέλο μάλλον) και δεν είναι και ΥΓΕΙΑΣ (διαχείριση της ασθένειας γίνεται και όχι προαγωγή υγείας).

Τι συνιστά ανατροπή  αυτής της κατάστασης? 

Καταρχάς προϋποθέτει πολιτική ανατροπή, με κατάργηση των νεοφιλελεύθερων επιλογών που ακολουθεί η χώρα, των μνημονίων και των εφαρμοστικών νόμων που μας επιβλήθηκαν. Η υγεία να μπει στο κέντρο της πολιτικής μιας κυβέρνησης που θα νοιάζεται για τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών της και όχι των συμφερόντων των πολυεθνικών ή των «πιράνχας» της υγείας. Η τοπική κοινωνία και η Αυτοδιοίκηση να έχει λόγο για την υγεία των κατοίκων της και την εφαρμογή προγραμμάτων δημόσιας υγείας. Οι στρατηγικές, οι αποφάσεις και η υλοποίηση αυτών,  να γίνονται στη βάση ενός σχεδίου που θα λαμβάνει υπ’ όψη ένα σύγχρονο υγειονομικό χάρτη υγείας, τεκμηριωμένου στις σύγχρονες επιδημιολογικές μελέτες της περιοχής. Ανατροπή σημαίνει η στήριξη και αναβάθμιση ενός πραγματικά ποιοτικού και δωρεάν ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΥΓΕΙΑΣ. Η Ήπειρος να έχει την δική της πρωτοβάθμια φροντίδα, τα αναγκαία δευτεροβάθμια νοσοκομεία και τα τριτοβάθμια αντίστοιχα που θα παρέχουν την πλήρη γκάμα όλων των υπηρεσιών υγείας.

Οι προϋποθέσεις υπάρχουν, η πολιτική επιλογή απουσιάζει. Ανατροπή σημαίνει αγωγή υγείας πληθυσμού και ομάδων υψηλού κινδύνου σε μόνιμη βάση. Υγιεινή διαχείριση αποβλήτων με καταγραφή ρυπογόνων μονάδων. Επιδημιολογικές καταγραφές αναγκών υγείας. Προγράμματα πρόληψης και προσυμπτωματικού ελέγχου. Ανάπτυξη της Κοινοτικής Νοσηλευτικής. Προγράμματα υποστήριξης ευπαθών ομάδων πληθυσμού. Ανατροπή λοιπόν σημαίνει εξαφάνιση των ανισοτήτων στην υγεία, κοινωνική αλληλεγγύη, ενίσχυση των αδυνάμων και ένα  κράτος πρόνοιας δημοκρατίας και δικαιοσύνης. 

Ποιες οι δυνατότητες και οι ευκαιρίες σήμερα για ανάληψη δράσεων δημόσιας υγείας στην Τοπική αυτοδιοίκηση?

Ο χώρος της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι ο κατ’ εξοχήν χώρος όπου μπορούν να αναληφθούν δράσεις δημόσιας υγείας βασιζόμενες στις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού. Το νομικό πλαίσιο, αν και καλύπτει αρκετούς τομείς δράσης, θέλει ενίσχυση (έλλειψη στρατηγικής υπάρχει). Υπάρχει ήδη σημαντική εμπειρία από επιτυχημένες δράσεις (εξακολουθεί όμως να υπάρχει  υποστελέχωση των υπηρεσιών και εξειδικευμένο προσωπικό). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αδυναμίας υποστήριξης ακόμη και  «καλών πρακτικών» αποτελούν τα προγράμματα «Βοήθεια στο σπίτι» που κουτσουρεύονται από την ελλιπή χρηματοδότηση. Αν και υπάρχει ευαισθητοποίηση σε θέματα υγείας από την πλευρά των ΟΤΑ, παράλληλα υπάρχει γραφειοκρατία και πολυεποπτεία από διάφορα υπουργεία και ανεπαρκής διασύνδεση των μονάδων παροχής υγείας. Τέλος η έλλειψη επιστημονικής υποστήριξης σε κεντρικό επίπεδο για σχεδιασμό ανάπτυξη και υλοποίηση δράσεων τελειώνει κάθε προσπάθεια ορθής πρακτικής πριν αυτή ξεκινήσει

Ευκαιρίες υπάρχουν, βούληση δεν υπάρχει γιατί άλλοι είναι οι προσανατολισμοί των τοπικών αρχόντων στην αξιοποίηση των πόρων. Έτσι λοιπόν δεν αξιοποιήθηκε καθόλου στην Ήπειρο το Εθνικό σχέδιο δράσης για την Δημόσια υγεία (2008-12) ή και το ΕΣΠΑ (2007-2013) παρά την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σε θέματα Δημόσιας υγείας. Είναι φανερό ότι η αξιοποίηση των τοπικών αρχών στη χάραξη και υλοποίηση πολιτικών δημόσιας υγείας, που θα αποσυμφορήσει το ΕΣΥ και θα προάγει την υγεία του πληθυσμού, είναι αναγκαία όσο ποτέ και οι προσπάθειες θα πρέπει να εστιαστούν στην μεταβίβαση ρόλων και αρμοδιοτήτων από μια συγκεντρωτική (παρούσα) δομή σε μια αποκεντρωμένη αντίστοιχη περιφερειακή. Στην διασύνδεση των υπηρεσιών δημόσιας υγείας. Στην διαχείριση του μικρού κινδύνου και της συμβουλευτικής υποστήριξης, στην διαχείριση των μειζόνων παραγόντων κινδύνου, στην έμφαση στο ανθρώπινο κεφάλαιο και τέλος στον εξορθολογισμό του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου

Συμπερασματικά:

·         Χρειάζεται μια πολιτική υγείας, η οποία θα έχει στο κέντρο της τον άνθρωπο και όχι τα κέρδη των πολυεθνικών.

·         Χρειάζεται ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας ποιοτικό, δημόσιο και δωρεάν για όλους,  που θα καλύπτεται  από τον κρατικό προϋπολογισμό

·         Χρειάζεται η Τοπική Αυτοδιοίκηση να αναλάβει τις ευθύνες της στην χάραξη και υλοποίηση πολιτικών υγείας βασισμένες στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών της

$1·         Χρειάζεται στελέχωση με εξειδικευμένο προσωπικό και ανάπτυξη αποκεντρωμένων δομών και όχι απολύσεις και κλείσιμο Ιατρείων. Υποστήριξη του οικογενειακού γιατρού και ανάπτυξη της κοινοτικής Νοσηλευτικής

·         Χρειάζεται κόψιμο του ομφάλιου λώρου με το πελατειακό κράτος, αξιοκρατία στην στελέχωση και διαφάνεια στις προμήθειες

….γιατί όλα αυτά τα αυτονόητα συνιστούν τελικά την πραγματική ΑΝΑΤΡΟΠΗ..!!

* Ο Δημήτρης Τζιάλλας είναι Νοσηλευτής μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Εργαζομένων του ΠΓΝΙωαννίνων. Είναι υποψήφιος στην Περιφέρεια Ηπείρου με τον συνδυασμό «Ήπειρος Ανατροπής» της Όλγας Γεροβασίλη.