Τάσος Γιακουμής* Δημήτρης Υφαντής**
Η επιλογή της ελληνικής κυβέρνησης απέναντι στην πανδημία –αυτή του έγκαιρου και καθολικού περιορισμού– μοιάζει να ήταν μονόδρομος.
– Ενα ΕΣΥ διαλυμένο από την κρίση και με… συγγενείς ανωμαλίες ήταν απολύτως ανεπαρκές απέναντι στις προκλήσεις της πανδημίας, με αιχμή τις τραγικές ελλείψεις υποδομών ΜΕΘ.
• Μέσα ατομικής προφύλαξης υπήρχαν μόνο για δείγμα.
• Δεν ήταν δυνατόν η χώρα να προμηθευτεί τεστ.
• Δεν υπάρχει στη χώρα σοβαρός μηχανισμός επιδημιολογικής επιτήρησης.
Στο πεδίο της επιδημιολογικής επιτήρησης θα κριθεί, άλλωστε, σε μεγάλο βαθμό και η ανταπόκριση στο –πολύ πιθανό– επόμενο κύμα της COVID-19.
Πρόκειται για τις… συγγενείς ανωμαλίες του ΕΣΥ, που αναφέρθηκαν πριν: την έλλειψη μιας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) που θα μπορεί να αποτυπώνει την κατάσταση υγείας των πολιτών και να παρεμβαίνει στην κοινότητα. Ο,τι νοείται σήμερα ως ΠΦΥ υφίσταται ως διασπασμένη σε υποτυπώδεις και συρρικνούμενες δομές στην επαρχία και από την άλλη ως ιδιωτικοποιημένες και ασυντόνιστες δομές στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Με αποτυχημένες, εντελώς άστοχες ή λειψές μεταρρυθμίσεις από όλες τις μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις. Με συνεχή περιορισμό των οικονομικών πόρων. Χωρίς κουλτούρα κοινοτικής παρέμβασης, χωρίς εικόνα ακόμα και της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού, χωρίς αντίληψη του επερχόμενου κινδύνου από μια επέκταση της πανδημίας. Χωρίς ικανό αριθμό επαγγελματιών υγείας που να είναι εκπαιδευμένοι σε μια σύγχρονη αντίληψη λειτουργίας στο πλαίσιο ενός Δημόσιου Συστήματος.
Ποια ήταν η συμπεριφορά της Πολιτείας σε σχέση με τη χρησιμοποίηση αυτού του λειψού αλλά υπαρκτού δυναμικού της ΠΦΥ τις μέρες της κρίσης; Εκτός φωτεινών εξαιρέσεων, η απορρόφηση προσωπικού και γιατρών στα ΤΕΠ των νοσοκομείων και ο περιορισμός της λειτουργίας Κέντρων Υγείας και ΤΟΜΥ.
Ευτυχώς που δεν πάθαμε και τίποτα… λέει το γνωστό ανέκδοτο. Τι κι αν η οδηγία του ΕΟΔΥ ήταν «Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας αν αρρωστήσετε»; Τι ποσοστό του πληθυσμού έχει… τον γιατρό του ή έστω πρόσβαση σε δωρεάν και αξιόπιστες υπηρεσίες ΠΦΥ; Πόσοι ασθενείς μπορούσαν να «χαθούν» ή στην καλύτερη των περιπτώσεων να συνωστιστούν αναμένοντας για ώρες στα ΤΕΠ νοσοκομείων, με προφανή κίνδυνο να εκτεθούν ή να διασπείρουν την πιθανή λοίμωξη; Πόσοι πάλι αμέλησαν –λόγω φόβου και αδυναμίας παρέμβασης– άλλα σοβαρά χρόνια προβλήματα που απορρυθμίστηκαν στην περίοδο της καραντίνας;
Κι εκεί που είπαμε «κάτι έμαθε η Πολιτεία από αυτή την περιπέτεια, θα δώσει λένε σημασία στο πολύπαθο ΕΣΥ, θα κατανοήσει την έλλειψη παρέμβασης στην κοινότητα, εκεί δηλαδή όπου γεννάται η αρρώστια, θα, θα, θα…», άρχισαν οι τροχιοδεικτικές βολές:
Σε πρωτοσέλιδο δημοσίευμα των «Νέων» της 23ης Μαΐου ανακοινώνεται το σχέδιο της κυβέρνησης να υπαγάγει την ΠΦΥ και τα σχολεία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Εντός ωρών, ο υπ. Εσωτερικών Τ. Θεοδωρικάκος διαψεύδει το δημοσίευμα, όχι όμως το σχέδιο: «Εχουν προχωρήσει οι συζητήσεις, αλλά δεν έχει κατατεθεί ολοκληρωμένη πρόταση από την αρμόδια επιτροπή». Ο επικεφαλής της, δε, Ν. Κοντιάδης, βεβαιώνει πως «υπάρχει κλίμα ομοφωνίας στους κόλπους της» (άραγε σε τι;). Ενοχλήθηκαν και… κύκλοι του υπ. Υγείας για τη δεδομένη διαρροή.
Το μακρινό 1992, τα Κέντρα Υγείας πέρασαν για ένα έτος στη δικαιοδοσία των τότε νομαρχιών. Ούτε πληρωμές μισθών δεν γίνονταν για μήνες. Ας μη μιλήσουμε για προσλήψεις ή υλικά. Μόλις πέρσι, σε ανάλογες διαρροές που εκπορεύονταν από κύκλους περιφερειαρχών για υπαγωγή ακόμα και νοσοκομείων στις αιρετές περιφέρειες, είχε ξεσηκωθεί αναταραχή από τους αρμόδιους υπαλλήλους, που θεώρησαν την εκδοχή αυτή καταστροφική (Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας 2018).
Στη γειτονική Ιταλία, μία από τις αιτίες της αποτυχίας αντιμετώπισης της πανδημίας στη Λομβαρδία φέρεται να είναι η ασύγχρονη και αναποτελεσματική συνεργασία του κράτους με τα ιδιωτικοποιημένα –την τελευταία πενταετία– συστήματα υγείας των περιφερειών.
Στη Σουηδία τού πάλαι ποτέ ρωμαλέου συστήματος ΠΦΥ, ξέφυγε από τις ιδιωτικοποιημένες δομές τους η επέκταση της λοίμωξης σε γηροκομεία και κλειστές δομές, με τα γνωστά αποτελέσματα. Αντίστοιχη εικόνα στο Βέλγιο, τη Βρετανία κ.ο.κ.
Εδώ, λοιπόν, μετά τα χειροκροτήματα και τα μπράβο στους «ήρωες» και τους όρκους πίστης στο ΕΣΥ, ετοιμάζονται κάποιοι να… ξεφορτωθούν το πιο χρήσιμο και λιγότερο εμπορεύσιμο κομμάτι του ΕΣΥ σε μια διαλυμένη και αδύναμη Τοπική Αυτοδιοίκηση. Και χωρίς να έχουμε ξεμπλέξει με την πανδημία.
Το ερώτημα παραμένει ζητώντας απάντηση: Αυτή θα είναι η προίκα της Πολιτείας για το ΕΣΥ;
* Διευθυντής ΕΣΥ, γενικός οικογενειακός γιατρός ΚΥΚ Αχαΐας ** Διευθυντής ΕΣΥ, εντατικολόγος -πνευμονολόγος, ΤΕΠ ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία»
- Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα της Εφημερίδας των Συντακτών
