Η επικαιρότητα φέρνει ξανά στην επιφάνεια ένα χρόνιο και κρίσιμο πρόβλημα για το Εθνικό Σύστημα Υγείας: τη δραματική υποστελέχωση σε νοσηλευτικό προσωπικό. Τα πρόσφατα δημοσιεύματα για τα σοβαρά κενά στο Ασκληπιείο Βούλας, το Αττικό Νοσοκομείο και άλλα μεγάλα δημόσια ιδρύματα αναδεικνύουν με τον πιο ηχηρό τρόπο ότι το προσωπικό δεν επαρκεί ούτε για τα στοιχειώδη. Οι βάρδιες «βγαίνουν» οριακά, το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι γεγονός, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις νοσηλευτές καλούνται να εξυπηρετούν δεκάδες ασθενείς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα της φροντίδας και την ασφάλεια.
Η Ελλάδα καταγράφει τη χαμηλότερη αναλογία νοσηλευτών ανά 1.000 κατοίκους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ δεν διαθέτει καμία δεσμευτική πολιτική ή θεσμικό πλαίσιο που να καθορίζει τον ελάχιστο αριθμό νοσηλευτών ανά κλίνη ή ανά βάρδια. Το πρόβλημα δεν είναι απλώς ποσοτικό. Είναι πρωτίστως πολιτικό και αφορά την πλήρη απουσία στρατηγικής για την ασφαλή στελέχωση των νοσοκομείων.
Ένας κρίσιμος δείκτης ζωής και θανάτου
Η αναλογία νοσηλευτών προς ασθενείς δεν είναι ένα τεχνικό μέγεθος – είναι δείκτης ζωής και θανάτου. Όπως τονίζουν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Νοσηλευτών (EFN) και διεθνείς επιστημονικές έρευνες, κάθε πρόσθετος ασθενής που αναλογεί σε έναν νοσηλευτή αυξάνει κατά 7% την πιθανότητα θανάτου εντός 30 ημερών για ασθενείς σε γενικά τμήματα.
Ταυτόχρονα, η υποστελέχωση προκαλεί:
- αύξηση ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων,
- καθυστερήσεις στη φαρμακευτική αγωγή,
- χαμηλότερη ποιότητα φροντίδας,
- εξουθένωση και επαγγελματική απομάκρυνση του νοσηλευτικού προσωπικού.
Η κατάσταση επιδεινώνεται στη νυχτερινή βάρδια, όπου οι νοσηλευτές εργάζονται υπό ακόμα πιο δυσμενείς συνθήκες, με τεράστια ευθύνη και λιγοστά χέρια.
Τι ισχύει στην Ευρώπη
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ελάχιστες χώρες έχουν θεσπίσει δεσμευτικές αναλογίες νοσηλευτών/ασθενών. Συγκεκριμένα, μόνο η Γερμανία, η Σκωτία και το Βέλγιο διαθέτουν υποχρεωτικά πλαίσια για ασφαλή στελέχωση. Αντίθετα, οι περισσότερες χώρες περιορίζονται σε μη δεσμευτικές οδηγίες, αφήνοντας μεγάλο περιθώριο στις διοικήσεις και περιοχές να αποφασίζουν κατά το δοκούν – με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ισότητα στην παροχή φροντίδας.
To Διεθνές Συμβούλιο Νοσηλευτών (ICN) προτείνει ελάχιστη αναλογία 1:6 για τα γενικά τμήματα και 1:2 για τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, ανά βάρδια. Οι συστάσεις αυτές δεν είναι αυθαίρετες: βασίζονται σε μελέτες και εμπειρικά δεδομένα που δείχνουν καθαρά ότι τέτοιες αναλογίες σώζουν ζωές και διασφαλίζουν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας για τους επαγγελματίες υγείας.
Η ανάγκη να τεθεί το αίτημα από το υγειονομικό κίνημα
Στην Ελλάδα, η πλήρης απουσία θεσμοθέτησης ελάχιστων αναλογιών αφήνει το πεδίο ανοιχτό για συνεχείς παραβιάσεις των ορίων ασφαλείας. Το πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί με αποσπασματικές προσλήψεις ή επικοινωνιακές εξαγγελίες. Δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τους αναχρονιστικούς οργανισμούς όπου οι αναλογίες είναι απαράδεκτες και στις περισσότερες περιπτώσεις οι θέσεις που προβλέπονται δεν είναι καλυμμένες με προσωπικό. Απαιτεί μια συνολική, δεσμευτική στρατηγική, που θα κατοχυρώνει ελάχιστα επίπεδα στελέχωσης με βάση τις πραγματικές ανάγκες για φροντίδα των ασθενών και την προστασία της υγείας των εργαζομένων.
Ήρθε η ώρα τα σωματεία και το υγειονομικό κίνημα να θέσουν το ζήτημα της νομοθέτησης δεσμευτικών αναλογιών νοσηλευτών ανά κλίνη στο επίκεντρο των διεκδικήσεών τους. Όχι απλώς προσλήψεις, αλλά ασφαλής στελέχωση ως θεσμικό δικαίωμα των ασθενών και των εργαζομένων στην Υγεία. Η μάχη για τη δημόσια υγεία δεν μπορεί να δοθεί χωρίς την επαρκή και ασφαλή στελέχωση με νοσηλευτικό προσωπικό των μονάδων υγείας.
